Projekt „Shtetl Routes. Vestiges of Jewish cultural heritage in cross-border tourism”

W prasie (zarówno polskiej jak i zagranicznej) pojawiły się informacje, że Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” z Lublina, wraz z partnerami z Ukrainy i Białorusi prowadzi projekt, finansowany przez Unię Europejską, pod nazwą „Shtetl Routes” (polski podtytuł: Obiekty żydowskiego dziedzictwa kulturowego w turystyce transgranicznej).

Projekt zakłada wytypowanie 20 miejscowości z każdego z krajów (w Polsce z województw lubelskiego i podkarpackiego) i przewiduje:

• opracowanie istniejących źródeł, wyników badań i publikacji dotyczących żydowskiego dziedzictwa kultury materialnej i niematerialnej w regionie (PL - województwa lubelskie, podkarpackie i podlaskie , BY – obwody brzeski i grodzieński, UA – obwody iwanofrankowski, lwowski, rówieński, tarnopolski, wołyński, zakarpacki)
• zbudowanie wspólnego narzędzia internetowego „Shtetl Routes. Żydowskie miasteczka Europy Wschodniej”,
• wymiana opracowań i publikacji koniecznych do przygotowania szlaków turystycznych,
• organizacja ekspedycji badawczych mająca na celu opisanie i skatalogowanie obiektów związanych z dziedzictwem żydowskim, a także zebranie opowieści o nich
• przygotowanie 3 wirtualnych szlaków turystycznych po zabytkowych miejscach, związanych z dziedzictwem żydowskim na terenie Polski, Białorusi i Ukrainy, a także jednego szlaku międzynarodowego, obejmującego zabytki na całym obszarze przygranicznym,
• opracowanie 15 wirtualnych makiet trójwymiarowych historycznych miasteczek,
• opracowanie książkowego przewodnika turystycznego (po obiektach dziedzictwa żydowskiego w regionie na podstawie stworzonych wspólnych zasobów wiedzy),
• przeprowadzenie cyklu szkoleń dla przewodników turystycznych.

Ewentualny wybór Izbicy do ww. przedsięwzięcia byłby naturalny, jako, że jest to miasteczko wyjątkowe pod względem historii Żydów polskich.

• Izbica została założona specjalnie dla Żydów, wypędzonych z Tarnogóry po wyroku asesorskim (z powodu Privilegium de non tolerandis Judaeis Tarnogóry),
• była do końca II w.ś. właściwie całkowicie zamieszkana przez Żydów,
• na terenie miejscowości znajdują się zabytki kultury żydowskiej: kirkut (wraz z ohelem) i domy z kuczkami,
• tu tutaj zapoczątkowano izbicko-radzyńską dynastię chasydzką; przez wiele lat mieszkał tutaj Mordechai Yosef Leiner,
• w Izbicy urodził się Tomasz (Toivi) Blatt, na motywach biografii którego nakręcono film Ucieczka z Sobiboru,
• inny film ukazujący Izbicę z tej perspektywy to Izbica - Drehkreuz des Todes,
• to Izbicę (a nie Bełżec) opisywał Jan Karski w swoich raportach. Obecnie, uchwałą Sejmu, obchodzimy rok poświęcony Janowi Karskiemu,
• w czasie II w.ś. istniał tutaj duży obóz tranzytowy dla Żydów (także deportowanych z Czech, Niemiec i z Austrii) przez który przewinęło się ok 11 tys. osób; na miejscowym kirkucie naziści zamordowali ok. 4 tys. osób,
• Izbica z lat II w.ś. jest tematem wielu prac naukowych, niektóre z nich znajdziecie na stronach Literatura, zaś dokumentacja fotograficzna jest do obejrzenia na stronach Judaica.

Jednakże by taki wybór się dokonał, zapewne jest konieczny lobbying w ramach projektu. Zachęcamy więc włodarzy Gminy i stowarzyszenia na jej terenie działające do kontaktu z Ośrodkiem „Brama Grodzka - Teatr NN" i wyrażenia poparcia dla tego pomysłu.